برگزاری کارگاه «فنون و مهارت‌های تصمیم‌گیری در سازمان‌های بهداشتی و درمانی» ویژه مدیران میانی
کارگاه «فنون و مهارت‌های تصمیم‌گیری در سازمان‌های بهداشتی و درمانی» ویژه مدیران میانی در ستاد مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد
نخستین کارگاه از سلسله کارگاه‌های نیازسنجی شده در سال ۱۴۰۲ است که بر اساس نتایج ارزیابی شایستگی مدیران، برنامه‌ریزی و اجرا شد. در این کارگاه عناوینی از جمله؛ اهمیت تصمیم‌گیری در سلامت، روش‌های تصمیم‌گیری، تکنیک‌های شناسایی مسئله، تکنیک‌های شناسایی علل مسئله، تکنیک‌های شناسایی راهکار برای حل مسئله و تکنیک‌های ارزشیابی راهکارهای حل مسئله مطرح شد.
کارگاه به‌صورت کاربردی و با مثال‌ها و مصادیق متعدد با مشارکت مدیران باهدف تقویت دانش، مهارت و نگرش مدیران در زمینه تصمیم‌گیری در بخش سلامت اجرا شد.
هدف کارگاه تقویت تفکر سیستمی، خلاقانه، جانبی، انتقادی و استراتژیک مدیران برای حل مسائل پیچیده در سازمان‌های بهداشتی و درمانی بود. یک مدل تصمیم‌گیری مناسب سازمان‌های بهداشتی و درمانی معرفی شد و تکنیک‌های متعددی برای شناسایی و تحلیل مسئله و ارائه و ارزشیابی راه کارهای حل مسئله ارائه و با مثال‌های مختلف به‌صورت عملیاتی توضیح داده شد. همچنین، اصول و قوانین مهمی که مدیران باید به هنگام تصمیم‌گیری توجه کنند مثل اصل پاراتو، اثر پروانه‌ای، اثر دومینو، اثر گلوله‌برفی، قانون مورفی، قانون پارکینسون، تئوری قوی سیاه، تئوری تلنگر، خطای علت واحد، خطای اقدام، خطای توهم بدن شناگر، خطای خستگی تصمیم و اصل زیان گریزی، بیان شد و اهمیت توجه به آنها توضیح داده شد.
پنج نکته کلیدی تصمیم‌گیری در سازمان‌های بهداشتی و درمانی عبارتند از؛ تصمیم‌گیری Decision making یکی از وظایف مدیران است که نقش بسزایی در موفقیت یا شکست آنها در اداره سازمان‌های بهداشتی و درمانی دارد. تصمیم‌گیری فرایند انتخاب یک گزینه از بین گزینه‌های متعدد موجود است. تصمیم‌گیری فرایند انتخاب یک راهکار از میان راهکارهای موجود برای حل یک مسئله است. مسئله شکاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب است. حل مسئله Problem solving فرایند یافتن راه‌حل برای کاهش فاصله بین شرایط فعلی و شرایط ایدئال است، سازمان‌های بهداشتی و درمانی سازمان‌های پیچیده‌ای Complex هستند که شامل مدیران و افراد متخصصی هستند که وظیفه آنها مدیریت تقاضاهای متعدد و گاهی متناقض مردم برای خدمات سلامت است. نوع تصمیمات در این سازمان‌ها پیچیده Complicated است. رابطه علت و معلول در مسائل بغرنج و پیچیده Wicked problems متقابل است. دانش ناکافی و متناقض در مورد مسئله وجود دارد. در نتیجه، امکان ایجاد مشکلات بیشتر با به‌کارگیری راه‌حل عقلایی باتوجه‌به تغییر رفتار افراد وجود دارد. راه‌حل‌ها متناسب با شرایط محیطی و با مشارکت ذی‌نفعان مختلف در فرایند تصمیم‌گیری اتخاذ می‌شوند. تصمیمات مدیران بر افراد زیادی در داخل و خارج سازمان تأثیر می‌گذارد، پنج نوع مدیر از منظر تصمیم‌گیری و حل مسئله وجود دارد که عبارت‌اند از مدیران مسئله‌ساز Problem maker، مدیران انکارکننده مسئله Problem ignorer، مدیران مسأله‌گریز Problem avoider، مدیران حلال مسئله Problem solver و مدیران جستجوگر مسئله Problem seeker. مدیران حرفه‌ای مدیران جستجوگر و حلال مسئله هستند. مدیران باید مهارت‌های ادراکی خود را برای حل مسائل سازمانی تقویت کنند. مهارت‌های ادراکی شامل توسعه تفکر سیستمی، خلاقانه، جانبی، انتقادی و استراتژیک برای حل مسائل پیچیده سازمان‌های بهداشتی و درمانی است، مدل IDEAL مناصب تصمیم‌گیری در سازمان‌های بهداشتی و درمانی است که شامل مراحل شناسایی و تعریف مسئله Identify ، توسعه و ارزیابی راهکارها و انتخاب بهترین راهکار Develop ، اجرای راهکار Execute، ارزشیابی اثرات راهکار Asess و یادگیری Learning است. مدیران می‌توانند از تکنیک‌های نقشه مانع Obstacle map، کارت تخته داستان Card story boards، مسابقه سؤالات Questions race، انتقاد از یکدیگر Mud slinging، ایفای نقش Role playing و بارش افکار Brainstorming برای شناسایی مسئله استفاده کنند. سپس، با استفاده از تکنیک‌های پنج چرا Five Whys، پنج W و یک H و نمودار استخوان ماهی Fish bone diagram مسئله باید تحلیل و تعریف شود و مدیران با استفاده از تکنیک‌های بارش افکار Brain storming، گروه اسمی Nominal group technique، نوشتن افکار BrainWriting، الگوبرداری Benchmarking، جستجو در اینترنت Web wandering، خواب خلاق Creative dream، تئوری حل خلاق مسئله TRIZ و دانکر Duncker می‌توانند راهکارهای حل مسئله را شناسایی کنند. سپس، راهکارها باید با استفاده از یکی از روش‌های جدول اولویت‌بندی Prioritization matrix، بارش افکار معکوس Reverse brainstorming و شش کلاه فکری Six thinking hats ارزشیابی شوند تا بهترین راهکار انتخاب شود که نتایج مثبت زیاد و عوارض ناخواسته بسیار کم داشته باشد. برنامه عملیاتی باید برای اجرای راهکار انتخابی نهایی تدوین شود و به اجرا گذاشته شود. میزان تأثیر اجرای تصمیم در حل مسئله باید ارزشیابی شود و مداخلات لازم بکار گرفته شود. در نهایت، مدیران باید درس‌آموخته‌ها را در فرایند تصمیم‌گیری ثبت و ضبط کنند و فرایند تصمیم‌گیری خود را اصلاح کنند.
توضیح اینکه جلسات بعدی این سلسله کارگاه‌ها بر اساس نتایج ارزیابی شایستگی ادامه دارد.
ارسال به دوستان